Er zijn moedige mensen. En als je het over moed hebt, dan denk je in eerste instantie aan het slagveld, de tweede wereldoorlog, aan Oekraïne of aan mensen van Artsen zonder Grenzen. Nou ja, speak for yourself, dat geldt in ieder geval voor mij.
Maar onlangs moest ik deze gedachten over moed aan een grondige revisie onderwerpen. En zoals zo vaak, was er niet één gebeurtenis, maar meerdere gebeurtenissen -kort na elkaar- die je kijk op de zaak een andere richting opduwen, en mij ook andere vormen van ware heldenmoed lieten zien.
Op de eerste plaats was daar een bisschop met een ongelofelijke moed -ik had zelf tot voor kort ook niet verwacht dat zo’n zin uit mijn pen zou rollen- Marian Budde.
In een kerkdienst ter ere van de inauguratie van president Trump nam zei in een volle kerk en ten overstaan van miljoenen televisiekijkers het woord, hield Donald Trump een spiegel voor, en nam daarbij geen blad voor de mond. Na eerst gewezen te hebben op het lot van LHBTQ+ers, die nu door Trump worden uitgegomd alsof ze niet bestaan, en de onzekerheid en angst die dat met zich meebrengt, vervolgde ze haar speech met een pleidooi voor tolerantie ten opzichte van migranten, waarbij ze Trump rechtstreeks aansprak. Migranten hebben misschien niet de juiste papieren, maar het zijn geen criminelen, zo begon ze.
‘Het zijn de mensen die onze oogsten binnenhalen en onze kantoren poetsen, die werken op kippen- en vleesverwerkende bedrijven, die de vaat doen nadat wij uit eten zijn geweest en ze draaien de nachtshifts in onze ziekenhuizen. Ze betalen belastingen en zijn goede buren.’
Ze vroeg Trump persoonlijk om compassie en mededogen te tonen. Je snapt het al, de sfeer was om te snijden, en Trump en consorten maakten haar onmiddellijk uit voor rabiate Trump hater, woke (dat schijnt tegenwoordig wel het ergste scheldwoord te zijn dat je kunt verzinnen), ultralinks en nog een hele riedel aan insinuaties en schofferingen. Trump trok fel van leer, en Budde was voor hem zo’n beetje de duivel in eigen persoon. Ach ja Trump, hij laat het maar weer eens bijna dagelijks zien: domheid en een grote bek is een uiterst gevaarlijke combinatie.
Benieuwd wat voor gezellige teksten Marian Budde allemaal heeft ontvangen op haar social media accounts. En we leven inmiddels al in zo’n wereld dat je je afvraagt of Budde nog wel veilig over straat kan lopen. Dat schijnt in haar geval niet mee te vallen. Heldenmoed dus.
Een volgend staaltje van moed dat me diep raakte, betrof de gelauwerde Amerikaanse cartoonist en Pulitzerprijs winnares Ann Telnaes van de Washington Post. Zij maakte een geweldige cartoon waarop Jeff Bezos, Elon Musk, Mark Zuckerberg, kortom de hele tech-maffia, met zakken geld in de handen, in aanbidding liggen voor Donald Trump.
Cartoon van Ann Telnaes voor de Washington Post
Helaas is Jeff Bezos eigenaar van de Washington Post en dus werd de cartoon geweigerd. Ontzettend slappe smoes nog van de eindredacteur die stelde dat het niets met de inhoud van de cartoon te maken had, maar dat er al genoeg aandacht aan het onderwerp in de krant was besteed. Maar dat gelooft natuurlijk geen mens.
Ann Telnaes, zegde onmiddellijk haar contract bij de Washington Post op. Heldenmoed dus. Je gaat in tegen je eigen baas, wijkt niet voor je principes en neemt als uiterste consequentie daarvan ontslag. Petje af.
Een derde staaltje van heldenmoed -en dan houd ik er echt mee op- kwam ik in dezelfde week tegen. Air France piloot Anthony Viaux diende in een emotioneel bericht op LinkedIn zijn ontslag in bij Air France. Hoewel hij al ruim twintig jaar een gepassioneerd piloot was en hij altijd met plezier bij Air France had gewerkt, legde hij nu zijn functie neer, omdat hij het voor zichzelf niet meer kon rechtvaardigen om per vlucht bakken CO2 de atmosfeer in te pompen. De bezorgdheid over de voortdurende vliegtuig CO2-aanslagen op het milieu won het van zijn liefde voor de luchtvaart. Heldenmoed dus.
Ben je zelf bereid je werk op te geven voor je principes? Die vraag dringt zich na het lezen van deze berichten bijna als vanzelf op. Gelukkig ben ik volgens mij nog niet in die positie geweest, hoewel ik moet toegeven dat je niet een leven lang kunt werken zonder dat je iets hebt gedaan wat tegen je principes aan schuurde. Maar wat zou ikzelf doen in zo’n situatie? Kies ik voor het verzet? Schuilt er in mij een Budde, een Telnaes, een Viaux, of houd je je mond en loop je netjes met de meute mee?
Je vraagt je in dit verband toch ook af: stel nou dat we over twintig jaar terugkijken op deze waanzinnige periode met de Trumpen, Wildersen en Van der Plassen, het voortdurend traineren van milieu- en klimaatoplossingen, zal dan het woord collaboratie vallen? Wie heeft er willens en wetens meegewerkt aan deze waanzin? Wie heeft het toegestaan, wie heeft meegelopen en wie heeft zich openlijk verzet? Zouden er onderzoeken komen naar collaborateurs, zoals ooit na de oorlog? Zouden de Shells, de Tata Steels, de agro-industrie, de boeren, maar ook de VVD en NSC zich moeten verantwoorden voor hun daden en hun collaboratie met vervuilers en neofascisten?
Ik geef toe dat het misschien een beetje overdreven in de oren klinkt. Maar ik hoorde deze week de historicus en Oost-Europa deskundige Timothy Snyder iets verstandigs zeggen op de vraag of hij in het huidige tijdsgewricht nog wel optimistisch kon zijn. ’Ik ben een historicus,’ antwoordde hij. ‘En historici weten dat het verloop van de geschiedenis soms veel positiever is dan mensen vermoeden, maar dat het ook veel slechter kan verlopen dan mensen zich kunnen voorstellen.’
Kortom, waakzaamheid hebben we nu meer dan ooit nodig.
Zo, en dan nu toch eindigen met iets leuks. Wat zeg ik: het is fantastisch!
In Flevoland geeft melkveehouder Jeroen van der Steen bijna de helft van zijn land weg, ter waarde van vier miljoen euro, aan een stichting die natuurvriendelijke landbouw stimuleert. De grond is nu voor altijd uitsluitend beschikbaar voor natuur-inclusief boeren. Boeren die geïnteresseerd zijn kunnen een stuk grond pachten.
Van der Steen, die ooit tweehonderd melkveekoeien op zijn bedrijf in Zeewolde had staan, was zelf al overgestapt naar andere vormen van boeren, zoals het planten van een voedselbos. Ook hij kon zijn geweten niet meer in overeenstemming brengen met de bio-industrie.
Kijk, now we are talking. Vier miljoen weggeven, hoppa, gewoon voor je principes. Heldenmoed alweer. En hulde bovendien.
In ieder geval heeft Jeroen van der Steen zeker niét gecollaboreerd. Eerder komt hij in aanmerking voor een verzetskruisje. En wie weet is er in Zeewolde zelfs misschien nog ergens plek voor een Jeroen van der Steenweg of straatje.
Bron: Buitenhof, 26-1-2025
Meer lezen over heldenmoed en collaboratie? Hou de website in de gaten voor nieuwe artikelen of neem een abonnement op Happy Times magazine.