Ik waarschuw maar even, dit verhaal wordt niet altijd even vrolijk. Want hoewel de prille lentezon vriendelijk mijn kamer binnenvalt. Krijg ik de donkere wolk die over de wereld trekt maar moeilijk uit mijn hoofd.
Nu we de conclusie kunnen trekken dat de wereld wordt geregeerd door clowns en halve en hele gekken. Wetten per decreet worden ingevoerd of afgeschaft, en de checks and balances, het fundament van ons democratische systeem zorgvuldig de nek worden omgedraaid. Ervaar ik dat lentezonnetje een beetje als geniepig, of zelfs vals. Alsof die lentezon de toestand van de wereld verdoezelt. Niks lentezon, storm en donder regeert! Gooi daar nog eens de normalisering van nepnieuws en de monopoliepositie van de techmaffia overheen. En je stemming dreigt voor je het weet onder het nulpunt te dalen.
En wat mij betreft wordt die donkere wolk niet alleen veroorzaakt door het afbrokkelen van gemeenschappelijke democratische waarden. Die eigenlijk mijn leven lang boven elke twijfel verheven waren. Maar ook door een behoorlijke portie hypocrisie, die ik overal om me heen weer zie opduiken.
Om te beginnen hebben we grote multinationals, waarvan de hypocrisie niet zelden tot schaamteloze proporties is opgeblazen. Tot voor kort buitelden bedrijven over elkaar heen om ons, eenvoudige consumenten, duidelijk te maken hoezeer iedereen lekker bezig was. In elke reclame, elk nieuwsbericht van Tata, Shell, Schiphol, KLM, of Bos Kalis struikelde je over de woorden ‘duurzaam’ en ‘klimaat’. Alsof ze opeens het netste jongetje van de klas waren geworden: groener dan Greenpeace, milieubewuster dan Milieudefensie.
En moet je nu eens kijken: slechts een paar maanden is het politieke klimaat gekanteld. Wilders hoeft maar even de machtigste man van het land te zijn en half verward en semi-gedrogeerd een paar keer ‘klimaatgekkies’ in een microfoon te schreeuwen. Trump hoeft maar één keer ‘drill baby drill’ te roepen of weg zijn alle mooie schone voornemens. Wilders mag dan ooit weleens gezegd hebben dat hij niet de ruggengraad van een banaan heeft. Onze CEO’s hebben duidelijk wél een slappe, overrijpe en verrotte banaan op de plek van hun wervelkolom zitten. Niks horen we meer over duurzaamheidsdoelen. Normvervaging alom. Hals over kop worden alle voornemens weer ter discussie gesteld, gehalveerd, of teruggetrokken. Het terugkrabbelen wordt bijna tot kunst verheven.
Shell, altijd al vooroplopend als het iets aan natuur en milieu kon doen, heeft ai, pech, milieudoelen moeten bijstellen. Want ja, aandeelhouders, realisme, dus u begrijpt, enzovoort. Dus wordt het doel om in 2030 de eigen CO2-uistoot met twintig procent te verlagen teruggedraaid naar vijftien tot twintig procent. (Vraag: wie van de lezers zou zijn geld inzetten op twintig procent verlaging in 2030 en niet op vijftien procent?). En de beloofde 45 procent CO2-reductie voor 2035 wordt met één pennenstreek maar helemaal geschrapt.
Of neem de KLM: moeten we minder vliegbewegingen maken? Nou dan streven we naar grotere vliegtuigen, zodat we toch meer passagiers kunnen blijven vervoeren. De vraag of die grotere vliegtuigen dan minder geluidsoverlast veroorzaken en minder vervuilend zijn wordt nauwelijks nog gesteld.
Zelfs de term ‘greenwashing’ lijkt uit een ver verleden te komen. Bedrijven doen niet meer aan greenwashing. Is niet meer nodig. Je kunt er nu gewoon openlijk voor uitkomen dat natuur en milieu tot in de degradatiezône van je bedrijfsprioriteiten zijn gezakt.
Vooruit, nog even door somberen: ook in de politiek lijkt de aandacht voor natuur en milieu tussen al het geweld van Trump, Wilders, Gaza en Oekraïne weggezakt. Het helpt in dit verband natuurlijk niet mee dat we na Rob Jetten, Carola Schouten of Christianne van de Wal nu zitten opgescheept met Mona Keijzer en Femke Wiersma. Bewindslieden die de onderste steen boven halen om klimaat- en milieuproblemen te bagatelliseren.
Soms verlang je zelfs weer terug naar de tijd van de ellenlang tractorfiles van boze boeren op onze snelwegen. Toen stond natuur en milieu in ieder geval bovenaan de agenda.
Nu we het toch over politici hebben. Er is ook een geheel nieuwe vorm voor het oplossen van problemen in opmars.
In het pré-BBB tijdperk werden maatregelen genomen die de problémen moesten aanpakken. Klinkt logisch: te veel stikstof, dan moet er minder stikstof komen, te veel geiten die voor longontsteking zorgen, dan moeten er minder geiten komen. Tegenwoordig, onder Femke en Mona pakken we dat heel anders aan. Problemen worden opgelost door metingen in twijfel te trekken, een maatstaf te veranderen of de norm te verleggen.
Het nieuws dat er in Culemborg een aantoonbaar verband bestaat tussen de geitenhouderij en het hogere aantal patiënten met longontsteking, was voor Mona Keijzer onmiddellijk aanleiding om de onderzoeksrapporten ter discussie te stellen. Klopt die norm wel, moet dat niet nader onderzocht worden, is er niet ergens een professor met een titel tevoorschijn te toveren die het verband in twijfel trekt? Enfin, de hele batterij van uitstelgedrag en treiterijen wordt uit de kast getrokken om de boel te traineren en blokkeren.
Of neem het geweldige optreden van Femke Wiersma in een televisieprogramma waarin ik onlangs met stijgende opwinding zat te kijken. Femke vond het maar onzin dat we in Nederland bij Natura 2000 gebieden een norm hebben van 0,05 mol stikstofuitstoot per hectare. Daarboven mag je geen extra vervuilende activiteiten ontplooien. Wat stelt dat nou voor, zo’n minieme hoeveelheid? Hup norm veranderen dus. Ook een manier van probleem oplossen.
Luister eens Femke, als een emmer vol zit, zit ie vol. Zelfs één druppel erbij laat in zo’n geval de emmer overlopen. Ook zei Femke dat er al zoveel was gedaan door onze goedwillende, natuurminnende en diervriendelijke boeren. Die brave boeren hadden hun stikstofuitstoot al enorm ingeperkt. Dat is waar. Alleen is het niet genoeg. Als je eerst 150 reed en nu 130, rijd je nog steeds te hard op een weg waar de maximumsnelheid 100 kilometer per uur bedraagt.
Laura Bromet, die het tv programma ook had gezien, wees me in een melding op haar socials op nog een belangrijke misleiding van Femke. Sinds 1990 is de hoeveelheid stikstof inderdaad afgenomen, maar de laatste tien tot vijftien jaar is die uitstoot min of meer gelijk gebleven. Denk je dat eens in: al vijftien jaar gelijk! Niets gebeurd dus.
En tenslotte vond ik nog een lijstje met stikstof-uitstoters in Europa dat ik jullie niet wil onthouden. Drie keer raden wie het smerigste jongetje van de klas is:
Gemiddelde jaarlijkse stikstofuitstoot in kilo’s per hectare
En toch, ondanks alle ellende, hoorde ik de schrijver Geert Mak deze week iets belangrijks zeggen. Het is nu meer tijd dan ooit om je stem te verheffen. We kunnen, nee, we mogen ons niet inhouden in deze tijden van klimaatontkenning en afbraak van de democratie. Laat je niet wegdrukken. Verzet is noodzakelijk.
Na deze oproep van Geert Mak ging ik met mijn vrouw naar de jaarlijkse dag van biologische en duurzame bedrijven op het terrein van de Triodosbank in Zeist. Krijg nou wat: honderden duurzame bedrijven, van bouwers met bamboe tot groentetelers, van meubelmakers tot stroomleveranciers, je kon het zo gek niet bedenken. Op alle gebieden, wat een energie! Wat zijn het er veel! We zijn heus niet alleen! Af en toe helpt een duurzaamheidsboost echt als je in een dipje zit.
En voor ik er erg in had voelde ik weer een vriendelijke, prille lentezon mijn lichaam verwarmen.
Bron: Dit is Tijs. EO, 15-2-2025, TNO 2024
Meer weten over de politieke situatie in Nederland? Lees de column van Maartje Bregman hier.