Afbeelding is de Akker van Stichting Oude Landbouwgewassen in ons dorp
Hoewel we nog middenin de winter zitten, voelde ik vanochtend toch de eerste lentekriebels in mijn buik. Een vriendelijke brief van de stichting SOL was namelijk in mijn bus gevallen, met daarin ‘het zaaiplan’ voor het komend voorjaar, en een verzoek om mijn jaarlijkse vriendendonatie te voldoen. Terwijl buiten het grauwe wolkendek zompig over ons heen hangt, zie ik in mijn hoofd alweer de zonnige, prachtige akkers die Stichting SOL weldra weer tevoorschijn weet te toveren.
Wat is SOL? SOL daar word je blij van. SOL dat is de Stichting Oude Landbouwgewassen.
Nu moet ik jullie eerst even iets vertellen over mijn dorp, om mijn opgewondenheid over SOL goed binnen te laten komen. Het gemiddelde inkomen in ons dorp ligt, laten we zeggen, boven het landelijk gemiddelde. En, vinden wij, ons dorp is een mooi dorp. Om dat zo te houden stak een kleine dertig jaar geleden een aantal dorpsbewoners de koppen bij elkaar. Zouden we het karakteristieke dorpsgezicht niet kunnen beschermen door op kleine akkertjes, en kleine veldjes die tussen bebouwing in ligt kleinschalige, biologische landbouw op te zetten? Een fijn plan. En ons kent ons in ons dorp, dus een afspraak met de gemeente was gauw gemaakt. Gelukkig zag een wethouder met vooruitziende blik er toentertijd wel iets in. Als het clubje de akkers en de braakliggende stukjes grond zou onderhouden, dan zou de gemeente bereid zijn de veldjes voor een symbolisch bedragje te verpachten.
Stichting Oude Landbouwgewassen was geboren en ging aan de slag. Die zomer stonden er boekweit, gerst, Sint-Jansrogge, aardappelen, mosterdzaad, triticale -geen idee wat dat is- en soms zonnebloemen te schitteren op de nieuwe akkertjes.
Inmiddels, jaren later, heeft de stichting zeventien akkers in beheer. De club draait geheel op vrijwilligers. Boeren die hun trekker beschikbaar stellen, mensen die onkruid wieden, het land bijhouden, zaaien en maaien, en vrijwilligers voor financiële en boekhoudkundige ondersteuning. Sinds een paar jaar staan er rondom de akkers metersdikke stroken met bloemen en kruiden voor de bijen en insecten. Het is zo mooi dat er zelfs fietstochten langs alle akkers worden georganiseerd.
En SOL zorgt bij mij ook voor schaamteloze binnenpretjes: want het leuke is dat ik in gedachten alle gefrustreerde projectontwikkelaars tandenknarsend zie toekijken. Neem van mij aan dat het de mooiste plekken in ons dorp zijn waar nu Sint-jansrogge boekweit en Triticale op worden verbouwd. Doodzonde! Daar zou toch makkelijk een miljoenenvilla of luxueus appartementencomplex op geplempt kunnen worden? Wat een kapitaalverspilling! Miljoenen is de grond van die akkers waard, als we daarop iets zouden mogen bouwen. Mosterdzaad en boekweit, hoe verzin je het! Goud geld kan je met die stukjes land verdienen. Laten we nu zo maar door de vingers glippen, zo moppert bouwend Nederland in mijn gedachten voort.
Heerlijke gedachte.
Enfin, intussen is zo’n beetje het halve dorp ‘vriend’ van de stichting SOL. Wonder boven wonder zijn er nu talloze producten die van onze akkers komen: mosterd, honing, mosterd-honing dressing, zonnebloemen en zonnebloemolie, bloem, aardappelen en niet te vergeten bier in alle soorten en maten. En je kunt de producten bij veel middenstanders in en rond het dorp kopen.
Bij kruideniers, het theehuis, de bakker, de groenteboer -die zichzelf bij ons de groentejuwelier noemt, ja sorry, daar kan ik ook niks aan doen- en niet te vergeten wordt er het bier van gebrouwen in de foodhall, de hipste tent bij ons in de buurt in de grote, dichtbijgelegen gemeente. Lang niet genoeg om alle kosten te dekken, maar aftrek vinden onze producten wel. En ik zeg opzettelijk ‘onze’ producten. Want zo voelt het. ‘Onze’ akkers, ‘onze’ stichting en ‘onze’ producten. Onze bescherming van het dorpsgezicht tegen de klauwen van…, ja, van het grootkapitaal, als ik deze ouderwetse Marxistische zestigerjarenterm in dit verband mag gebruiken.
En elk jaar in augustus wordt dat gevierd met een oogstfeest. Ik geef het toe, dat feest vind ik soms een tikje oubollig: mensen in klederdracht en op klompen, de oude dorpskapel die van stal wordt gehaald. Nou ja, niet helemaal mijn ding. Toch ga ik er elk jaar naartoe, alleen om mijn solidariteit met Stichting SOL te betuigen. En dat is ook goed, want de stichting is van alle gezindten.
‘Grootkapitaal’, schreef ik hierboven. Ik weet zeker dat meer dan de helft van de vrienden van SOL een rolberoerte krijgt als je deze opruiende term in hun bijzijn zou gebruiken. Maar dat doet er niet toe. De stichting is juist een succes, omdát het van iedereen is. Links, rechts, boeren en milieuactivisten; authentieke dorpsgenoten en import. Ik weet zeker dat mensen van alle politieke richtingen, ook die ver van mij afstaan, meedoen met de stichting. Iedereen werkt samen. En dat is een ander neveneffect van de Stichting Oude Landbouwgewassen: je moet uit je bubble komen, anders gaat het niet werken. SOL is een initiatief van onderop, vanuit de samenleving. Een echte grassroots-beweging waar contact en samenwerking ervoor zorgen dat iedereen, en elke inzet wordt gewaardeerd, en persoonlijke verschillen minder belangrijk zijn.
Het is wonderbaarlijk dat zo’n klein initiatief in de loop der jaren zó gezichtsbepalend is geworden in ons dorp. Dat biedt hoop. Ik heb geen idee hoeveel SOLs er in Nederland zijn. Vast meer dan ik denk. Maar deze stichting en het succes ervan, laat zien dat individuen die zich verenigen een stap kunnen zetten en een machtsfactor kunnen worden. Inmiddels kan SOL op zoveel sympathie rekenen dat je in ons dorp wel van héél goeden huize moet komen om de veldjes weer aan de vrije markt te verpatsen. Dat gaat niet gebeuren, durf ik hier hardop te zeggen.
Ben benieuwd naar andere SOLs, en misschien is SOL wel een voorbeeld voor andere dorpen en gemeenten: hoe burgerinitiatieven landschap, natuur en dorpsgezicht kunnen versterken en tegelijkertijd de onderlinge solidariteit vergroten.
Anyway, dit stukje heeft weinig weg van een column. Geen kritische noot, geen venijnige passage, geen dwars inzicht. Het lijkt meer op een schaamteloze lofzang, waarbij we veren tekortkomen om bij SOL in het achterwerk te steken.
Nou ja, mag het? Misschien heeft de Stichting Oude Landbouwgewassen dat ook weleens een keer verdiend.
Wil je positief klimaatnieuws weten? Lees het hier van afgelopen week.