Vroeger, toen ik op de middelbare school zat deed ik soms rare dingen. Ja, nu ook nog wel, maar daar hebben we het nu even niet over. Ik had soms namelijk de onstuitbare drang om mezelf, willens en wetens, in de problemen te brengen. Zo was ik een meester in het uitstellen van leren voor mijn proefwerkweek.
Meestal deed ik dat zeer bewust: als ik vanmiddag twee uur op straat ga voetballen, dan kunnen die twee uur naar voetbal kijken vanavond er ook nog wel bij. Als ik niet op dinsdag begin, dan moet het ook mogelijk zijn om niet op woensdag te beginnen. Van die dingen. Zo hield ik mezelf voor de gek, totdat ik op het laatst natuurlijk vijf minuten voor het proefwerk de klas inliep, en voor het eerst mijn boek inzag. Ik nam ongehoorde risico’s met mijn proefwerken. En wonder boven wonder ging dat soms nog goed, maar vaak ook niet. Bewust liet ik de kruik net zo lang te water gaan tot ie barstte. Nou ja, van een puber kun je zulk gedrag verwachten.
Ik moest hieraan denken toen ik het nieuws hoorde over de geweldig uitslaande branden in Los Angeles. Typisch gevalletje van kruik en barsten. Onwillekeurig moest ik, ik zal het jullie maar bekennen, enkele vervelende triomfantelijke gedachten onderdrukken. Want het is natuurlijk verschrikkelijk wat daar gebeurt. Ook voor Paris Hilton en alle andere villa’s van supersterren die door de branden zijn vernietigd. Maar stiekem denk je toch ergens: zie je nou wel, we hadden het toch gezegd! Stem nou niet voor zo’n gekke president. Wees nou niet zo stom, er is echt iets aan de hand met het klimaat. Zien jullie het nou eindelijk ook? Doe er eens wat aan, ga eens aan je huiswerk beginnen voordat het te laat is. Nou ja, totaal verkeerde gedachte natuurlijk, waar je jezelf een beetje voor schaamt.
Inmiddels is bekend dat de aarde in 2024 voor het eerst op de1,5 graad opwarming zit ten opzichte van het begin van de industriële revolutie. Ongekend! Ongehoord! Dit zijn temperatuurschommelingen waar de aarde normaal tienduizenden jaren over doet. Op geologische tijdschaal is dit een gigantische opwarming in een split second. Niet verwonderlijk dus dat verzekeringsmaatschappijen aan de bel trekken. Vorig jaar bedroeg de schade door natuurrampen ruim 320 miljard dollar, waarvan er 140 miljard was verzekerd. En dan hebben we het nog niet aan schade door misoogsten of vluchtelingenstromen. In Los Angeles zijn de meeste verzekeringsmaatschappijen per 1 januari 2025 gestopt met het verzekeren van schade door bosbranden. Ze wilden het risico niet meer dragen. Alsof ze voorvoelden dat op 4 januari de hel zou losbarsten.
Wij mensen hebben het maar moeilijk met risico’s. Ik herinner mij hoe ten tijde van corona avond aan avond werd gesproken over het gevaar van zoönose, het overslaan van ziektes van dier op mens. Hier moesten we iets aan doen. Epidemiologen sloegen alarm, want het is niet de vraag of er een nieuwe virusepidemie komt, maar wanneer. Ook was toen het gebrek aan ic-bedden en personeel een groot vraagstuk waar de media bol van stonden. Ongehoord dat wij mensen naar ic-bedden in Duitsland moesten sturen. Dat kon allemaal zo niet langer. Stel je voor dat er in een rijk land mensen sterven vanwege een tekort aan ic-bedden. Dit zou de hoogste prioriteit krijgen in het regeringsbeleid. Zo’n risico willen we niet meer lopen. Je snapt het al: nooit meer iets van gehoord.
Risico. Wat is dat eigenlijk? Door het global risk forum wordt risico gedefinieerd als:
Kans op een gebeurtenis x  de impact van die gebeurtenis    =     risico.
Dat is helder en brengt ons een stap verder. De kans op een enorme meteorietinslag is klein, voor zover wij weten is de laatste inslag die de aarde echt op zijn kop zette 66 miljoen jaar geleden, maar de impact daarvan is enorm. Het risico van klimaat verstorende vulkaanuitbarstingen is veel groter. De Krakatau en de Tambora uitbarsting in Indonesië zijn van de laatste tweehonderd jaar, en die hebben weliswaar niet zoveel vernietigd als de komeet van 66 miljoen jaar geleden, maar de schade was toch enorm. En dat zo’n uitbarsting er binnen de komende tweehonderd jaar weer eens komt is zeer waarschijnlijk.
Dat Risk Forum heeft interessante lijstjes. Als je kijkt naar de grootste risico’s op de korte termijn, binnen twee jaar, dan vind je in de top vijf: 1) Misinformatie en desinformatie 2) Extreem weer 3) Sociale polarisatie 4) Cyber onzekerheden en 5) Gewapende conflicten tussen staten. Risico’s variërend van geopolitiek, tot informatievoorziening, maatschappelijke onrust en klimaat.
Het Risk Forum heeft ook een lange termijn risico inschatting gemaakt op basis van kans x gevolgen voor de komende tien jaar. Dan krijg je een heel ander lijstje te zien: op
Één staat extreem weer, op twee kritische veranderingen van aardse systemen (zoals de golfstromen) op drie het verlies van biodiversiteit. Kortom, op een termijn van tien jaar liggen de grootste risico’s allemaal op het gebied van klimaat en natuur.
En als je dan kijkt welke landen het minste risico lopen op natuurrampen, dan staan de kleintjes zoals Andorra en Luxemburg aan kop, maar Nederland, holy moly, komt pas op de negentigste plaats, na Tonga en één plaatsje boven Afghanistan! Zeespiegelstijging dus. De kans dat er iets gebeurt is klein, maar áls het gebeurt zijn we de klos. Risico =  kans  x  impact.
Zoiets drukt je weer eens met de neus op de feiten. Geen risico nemen met zeespiegelstijging en klimaatverandering dus. Maar zoals we weten doen feiten er in de politiek of ons wereldbeeld helaas niet zoveel meer toe.
Wat er wel toe doet is het leed van Hollywoodsterren, en in het bijzonder het leed van Nederlandse sterren als Duncan Lawrence en Reinout Oerlemans, die in paniek vanuit hun villa’s verslag deden van de allesvernietigende branden. Hartverscheurend. De nood was in Hollywood zelfs zo hoog opgelopen dat een miljardair een oproep deed op twitter, waarin hij vroeg om privébrandweermannen om zijn huis te redden. Wat het kostte maakte niet uit, hij kon aan elke vraagprijs voldoen! Goed systeem, privébrandweer, waarbij alleen rijken worden geholpen en armen met een emmertje in de weer kunnen.
Ondanks alles is het positieve effect hiervan dat de gevolgen van klimaatverandering nu rechtstreeks bij celebritiy’s aan de deur kloppen. Ineens draaien media overuren. Nu sterren als Heidi Montag, Adam Brody, Mandy Moore, Jennifer Grey, bekend van Dirty Dancing, Anna Faris, en zelfs Star wars acteur Mark Hamill hun villa’s in rook zagen opgaan is de nood aan de man. (Ja de helft van die sterren ken ik ook niet, maar het schijnen wel sterren te zijn.)
Dergelijke paniek zien we niet als Pakistan voor de zoveelste keer door overstromingen wordt getroffen, of als de cyclonen op de Filipijnen weer eens duizenden mensen dakloos maken.
Wie weet, is de ramp ondanks alle ellende dan toch nog ergens goed voor. In ieder geval zijn de Hollywood scriptschrijver al aan de gang voor hun rampenfilm. Maar belangrijker is het dat een elite nu wordt geconfronteerd met de gevolgen van rampzalig klimaatbeleid. Misschien wordt nu eindelijk, net voordat ie helemaal barst, de kruik uit het water gehaald.
En hopelijk wordt dat uitstelgedrag bij de aanpak van klimaatproblemen nu eindelijk eens omgezet in actie. Zelfs als je met het boek nog in de hand over de drempel van het klaslokaal loopt, is het nog steeds mogelijk om een voldoende te scoren voor het proefwerk.
Bron: Global Risk Forum, 2022
Lees hier het positieve klimaatnieuws van week 2