Op de dag van de uitspraak in de hoger beroepszaak van Milieudefensie tegen Shell, bezocht ik het Stedelijk Museum in Amsterdam. Zo’n dag dat alles effe niet helemaal lekker volgens plan verloopt. Shell is volgens de rechter wél verantwoordelijk voor zijn CO2-uitstoot, ook voor die van de gebruikers van de producten van Shell, maar je kunt niet één bedrijf voorwaarden opleggen, en andere bedrijven niet. Als ik het goed begrepen heb, was dat zo ongeveer het oordeel. Gejuich bij Shell, verdriet bij Milieudefensie.
We hadden net de verkiezing van drill baby drill Donald Trump achter de rug, en nu dit weer. En niet veel later liet de NAM, voor de helft eigendom van Shell, en voor de andere helft van ExxonMobil, doodleuk weten dat ze niet verder meer wenste mee te betalen aan vergoedingen voor aardbevingsschade in Groningen. Nu er versneld gestopt werd met gasboringen kon er ook vervroegd gestopt worden met schade- en herstelbetalingen, was de Shelliaanse redenering van onze voormalige nationale aardolietrots. Zelden zo’n staaltje egoïsme gezien. Maar ja, zo langzamerhand, na een ellenlange geschiedenis van ontkenning van verantwoordelijkheid en traineren van onderzoek en uitbetalingen, verwacht je niet veel beter van Shell.
Je merkt het al, dit wordt geen column, maar meer een persoonlijke ontboezeming. Ik wil jullie wél vertellen: ik zat er behoorlijk doorheen, met mijn aandacht voor natuur en milieu en klimaatoptimisme. Wat nou optimisme? Ik dacht vooral, krijg nou allemaal de rambam, als jullie dan zo nodig de ondergang willen omarmen, ga je gang. Ik houd je niet langer tegen. Laat ik maar meteen een vliegvakantie naar Bali en Japan boeken, nog even dansen op de vulkaan, wat maakt het verdomme allemaal nog uit?
Ik geef toe, niet erg constructief en verstandig, maar elk mens heeft nou eenmaal wel eens recht op zijn eigen dipje. Goed, in die half-labiele gemoedstoestand ging ik zoals gezegd naar het Stedelijk Museum om de tentoonstelling Unravel te bezoeken. Vijfenveertig kunstenaars geven in installaties van textiel hun eigen kleurrijke expressie aan liefde, verdriet, engagement en vooral ook veerkracht en verzet.
Bij binnenkomst stuitte ik meteen op een aangrijpend werk van Tracey Emin, bekend om haar persoonlijk werk vol seks, pijn en verdriet. Op het prachtige kleed is de overrompelende tekst ‘Sometimes nothing makes sense and everything seems so far away’ te lezen.
Tracey Emin: No Chance (1999)
Ja, zo kon ie wel weer. Feest der herkenning. Dit was precies de state of mind waarin ik me bevond. Na Trump, Shell en NAM kon mijn putje niet dieper meer worden.
En het zou ook niet meer dieper worden. Want even verder zag ik op de tentoonstelling prachtige werken vol verzet en engagement. Jeminee, de woede, kracht en onverzettelijkheid straalde ervan af. En ik kreeg meteen een heel ander idee. Zonder wrijving geen glans. Juist het feit dat de adem wordt ingehouden bij de uitkomst van de Amerikaanse verkiezingen en de uitspraak van de rechter in de zaak Milieudefensie versus Shell, bewijst alleen maar hoezeer de gevestigde orde van klimaatontkenners en fossiele belangenclubs naar de laatste strohalmen grijpen om zich staande te houden. Wat wil je, een overgrote meerderheid van de burgers maakt zich zorgen over klimaatverandering. Dat vertaalt zich nog niet direct in ander stemgedrag, of het afwijzen van fossiel, maar reken maar dat ze bij Shell niet erg gerust op hun stoel zitten.
Even later zag ik bij toeval de speech die Bas Eickhout (GroenLinks/PVDA) in het Europarlement hield. Hij gaf hem behoorlijk van Jetje. Hij klaagde populistische partijen aan die hun pijlen hadden gericht op de Spaanse overheid die tekort zou zijn geschoten bij de hulpverlening na de watersnoodramp rond Valencia. En dat deed hij met verve. De hypocriete populisten van de ultrarechtse VOX partij voorop deden er alles aan om klimaatverandering te ontkennen, en om alle maatregelen die een beetje milieu- en klimaatvriendelijk zijn de nek om te draaien. Maar als ze regeringsleiders de schuld kunnen geven van schade en slachtoffers van klimaatrampen staan ze voorop. Dikke schande, vond Eickhout die bijna uit zijn vel spatte van woede, en VOX en alle klimaatontkenners erbij, er ongenadig van langs gaf. Kortom, muisstille zaal, totdat een daverend applaus opklonk.
Speech van Bas Eickhout (GroenLinks/PVDA)
Ik begon warempel weer wat op te kikkeren. Want zoals Donald Pols, directeur van milieudefensie het zegt, is natuur- en milieubescherming geen sprint, maar een marathon. En het is zeker niet iets voor watjes. Zou ik er nog aan toe willen voegen.
Om mezelf er weer helemaal bovenop te krijgen en me een beetje verder op te poken ging ik nog maar wat speeches van mijn held beluisteren. Winston Churchill dus. Ja het is een beetje gek, ik geef het toe. Maar net zoals iedereen weleens recht heeft op zijn eigen dipje, heeft iedereen ook recht op zijn eigen gekte.
Ik liet me weer lekker opzwepen door dat gekke mannetje, met zijn dribbeltje en zijn hoge hoed op. Met een enorme sigaar in zijn hoofd en glimmende pretoogjes sprak hij de natie toe, om de strijd met Hitler tot het einde vol te houden: ‘It wil cost us blood, sweat, toil and tears….., but we shall never surrender’.
Het enige wat Churchill had was zijn overtuigingskracht. En we weten allemaal hoe zijn strijd is afgelopen.
Waarmee ik maar wil zeggen: pak je eigen voorbeeld, je eigen bron van inspiratie, ook al is het Hazes met bloed zweet en tranen, het maakt niet uit! We laten ons niet op de kop zitten.
We shall never surrender.
Tjonge jonge, ik begin er weer helemaal zin in te krijgen.
In de columns blijven over politiek? Lees hier de column Deemoed.