Op een herfstige avond zat ik een tikje onderuitgezakt voor de buis. Ik verheugde me op een uitzending van het programma van Sven Kockelmann. Want daarin zou het komische duo Caroline van der Plas en Henk Vermeer een optreden verzorgen. Henk Vermeer, zijn leven lang manager en partner voor bedrijven in de Food en Agro-industrie. En Caroline van der Plas, ook al voortgekomen uit de boezem van de Agro-industrie. Beiden namens die bedrijfstak nu actief voor de BBB, maakten er een puike show van.
Tegen alle verwachtingen in was het dit keer niet Van der Plas die de show stal, maar Henk Vermeer die het podium pakte.
Over dit optreden en de daarin gedebiteerde onzin en onwaarheden is recentelijk al veel in de media verschenen. Maar ja, het is míjn column, dus vertel ik toch maar even hoe deze act op mij overkwam.
Voor degenen die op hun vrijdagavond, terecht, wel iets leukers te doen hebben dan sneu naar Café Kockelmann kijken, hier even een kort resumé van de vertoning.
Henk is niet alleen BBB kamerlid maar kennelijk ook een klimaatwetenschapper, want hij wist met stelligheid te poneren dat de wateroverlast in Spanje niets te maken had met klimaatverandering. Er waren in Valencia dammen weggehaald, rivieren te nauw bedijkt, bovendien, in de jaren vijftig was er ook eens zo’n overvloedige regenval geweest, dus klimaat had er weinig mee te maken.
Ik begon al een beetje van mijn stoel te vallen: gelukkig is de loop van de rivier in het centrum van Valencia jaren geleden verlegd, anders was de ramp helemaal niet te overzien geweest. Maar volgens Henk komt de ramp alleen door slechte infrastructuur en niet door het weer. Ontkenning op ontkenning op ontkenning.
Enfin, Henk zwetste verder zo’n beetje de tijd vol, tot hij de vraag kreeg wat hij dan wel wil doen om de CO2 uitstoot te verminderen. ‘Het aantal koeien per hectare verminderen?’ vroeg de side-kick van het programma. ‘Nee,’ antwoordde Henk. ‘Rekening rijden invoeren?’ was de volgende optie van de side-kick. ‘Nee,’ antwoordde Henk wederom kordaat. De side-kick had er zin in en spuide nu staccato zijn opties, waarop Henk in niet minder krachtig staccato antwoordde:
‘Tata Steel opheffen?’
-‘Nee.’
‘Vleestaks invoeren?’
-‘Nee’
‘Veestapel halveren?’
-‘Nee.’
‘Ja maar wat dan wél?’ riep de side-kick vertwijfeld uit, terwijl hij de handen wanhopig in de lucht hief.
‘Nou, we hebben de optie van kernenergie nog niet volledig onderzocht,’ was het antwoord van Henk. Verdomd, hij zei het met het air alsof hij Einstein zelf was.
Nul antwoord dus. Zolang alles blijft zoals het was, is Henk tevreden.
In dezelfde week liet directeur KLM Marjan Rintel weten dat de voordelen van vliegen wel eens extra benadrukt mogen worden. Horen we Femke Wiersma zeggen dat we boeren niet de hele tijd regeltjes moeten opleggen, maar de ruimte moeten geven om door te groeien. En zegt Donald Trump -maar ja, daar kan niemand overheen- dat die hele klimaat hoax op de schop kan, want dat schaadt onze economie en onze werkgelegenheid.
Ik zat dit allemaal zo’n beetje te overdenken, terwijl ik nog van de lulkoek van Henk aan het bekomen was. Het is altijd hetzelfde liedje. Er zijn weinig mensen, behalve Trump, die klimaatverandering door toedoen van de mens helemaal ontkennen, maar wel wordt elk geitenpaadje gezocht, elk dubieus rapportje en elke geringste twijfel opgepookt om maar geen actie te hoeven ondernemen.
Mensen zeggen wel dat ze het klimaat belangrijk vinden, maar diep in hun hart vinden ze het geen groot probleem. Ze geloven het niet, het zal wel zo’n vaart niet lopen, tegen die tijd vinden we wel een oplossing, enzovoort. Mensen erváren het nog niet als probleem. Je kunt tien keer zeggen dat elk CO2 deeltje dat we nu de atmosfeer in pompen daar duizenden jaren blijft hangen, dat elk insect dat uitsterft nóóit meer terugkomt, dat vier jaar Trump ons tientallen jaren in klimaataanpak kan terugwerpen, het komt niet aan. En sinds we in een emocratie leven waarin alleen emotie telt, en er alleen actie wordt ondernomen als onze onderbuik iets ervaart -we ervaren een asieltsunamie en dus roepen we een asiel noodwet uit- zal klimaataanpak een ondergeschoven kindje blijven. Wanneer bereikt het klimaat onze onderbuik?
En hetzelfde gaat natuurlijk ook op voor onze biodiversiteit. Ja reuze erg, maar in mijn hart kan het me geen bal schelen dat er een keversoort meer of minder is. We merken het te weinig en het raakt ons niet direct in ons dagelijks bestaan.
Ik was laatst op een verjaardagsfeestje waarop een bekend verhaal te horen was: ‘Ja, en dan vinden ze een of andere gestreepte bultkikker op het terrein en dan gaat de hele nieuwbouwwijk niet door! Nou ja, nou vraag ik je!’ Ik geef toe, het was al laat, en ik had geen zin meer om de hele avond de handrem erop te houden. Dus ik flapte eruit dat het heel terecht is dat die nieuwbouwwijk niet doorging, want altíjd, altíjd moet de natuur wijken voor de mens. Mag nu eens voor één keer de gestreepte bultkikker zijn zin krijgen? Mag er eens voor één keer aan zijn belangen gedacht worden? Er viel een stilte in het gezelschap. Wat een rare mening, zo hadden ze er nog nooit naar gekeken.
Op hetzelfde feestje ging het ook over wetenschappers: dan zeggen ze dit, en dan weer dat. ‘Die denken ook allemaal anders over het klimaat.’ Heel moeilijk om dan duidelijk te maken dat er altíjd twijfel is in de wetenschap. Dat dát juist de basis en de essentie van wetenschap is. Overigens, uit een recent onderzoek gepubliceerd in Nature, blijkt dat er onder wetenschappers juist een ongekend grote consensus is over de oorzaken van de klimaatverandering. Tussen de 97 en 99,9 procent geeft aan de mens de oorzaak is van de snelle verandering. Een veel grotere consensus dan de gasten op het verjaardagsfeestje dachten. Maar hoe vaak moeten we dat nog zeggen: er is geen verschil van inzicht onder wetenschappers, wetenschappers zijn het vrijwel unaniem met elkaar eens als het gaat over de mens als aanjager van klimaatverandering.
Het is duidelijk, de feiten liggen er. Maar zoals bekend doen feiten er in ons tijdsgewricht niet toe. Het grote probleem is nou juist dat de urgentie en de feiten in onze huidige emocratie nog niet bij iedereen het hart en het gevoel hebben bereikt.
Nou ja, laten we dan voor één keer Donald Trump tot voorbeeld nemen. Op de vraag hoe hij toch steeds de burgers weet mee te krijgen, schijnt hij geantwoord te hebben: “I feel their pain and their anger!” En hoe belangrijk dat invoelend vermogen is hebben we bij de verkiezingsuitslag kunnen zien.
En wat twitterde Trump daags na zijn overwinning? “Een van de meest urgente taken…is om de klimaat-hysterie oplichterij voorgoed te verslaan. De angstzaaierij van radicaal links over het klimaat en onze toekomst is… de economie van Amerika aan het vernietigen, het verzwakt onze samenleving en ondermijnt onze middenklasse. Het doet ons echt pijn”’
Tja, dat soort teksten hakken erin. Wat is ons antwoord hierop? Hoe kunnen we de feiten van het hoofd naar de onderbuik laten afdalen? Pas als ons dat lukt, zullen zelfs Henk Vermeer, en wie weet Donald Trump, overstag moeten gaan.
Bronnen: Nature Human Behaviour 26-8-2024, Het Parool 22-10-2024, Tweet Donald Trump 7-11-2024, Café Kockelmann 1-11-2024
Lees de column over de politieke situatie in Nederland van Maartje Bregman hier.